Pamiętna noc, Walter Lord

Tragedia Titanica w dalszym ciągu porusza serca i staje się inspiracją dla artystów, twórców, autorów. Niedawno miałam okazję przeczytać książkę "Pamiętna noc", która od kilkudziesięciu lat wzbudza niesłabnące zainteresowanie i jest najwierniejszą rekonstrukcją najsłynniejszej morskiej katastrofy. Na podstawie tej publikacji, w latach pięćdziesiątych, powstała sztuka teatralna, adaptacja filmowa, a jej autor Walter Lord był głównym konsultantem podczas kręcenia największej produkcji hollywoodzkiej "Titanic" Jamesa Camerona. Na czym polega fenomen "Pamiętnej nocy"? 

Po pierwsze autor przez lata zbierał materiały do swojej książki. W tym czasie dotarł do żyjących jeszcze świadków tamtej tragedii, wysłuchał ich wspomnień, zwierzeń i w sposób bardzo sugestywny zawarł je na kartach powieści. Jego rozmówcami byli pasażerowie Titanica z każdej warstwy społecznej, od najbiedniejszych emigrantów trzeciej klasy po bogaczy z luksusowych apartamentów. Swoimi odczuciami podzielili się również członkowie załogi: oficerowie, stewardzi, obsługa. Razem z nimi, ich oczami obserwujemy każdy etap podróży Titanica, od majestatycznego sunięcia po wzburzonych falach, poprzez uderzenie w górę lodową, chaotyczną akcję ratunkową, spektakularne utonięcie transatlantyku, dryfowanie w szalupach po ocalenie przez Carpathię, jeden z pierwszych statków, który dotarł w miejsce katastrofy. 

Walter Lord z ogromnym ładunkiem emocjonalnym przedstawia kolejne wydarzenia. Opisuje początkowy spokój i żarty oraz niewiarę w możliwość jakiegokolwiek zagrożenia. Ten nastrój szybko się zmienia. Panika, żal, strach zaczyna brać górę, co powoduje podejmowanie zaskakujących decyzji, które w przyszłości okażą się katastrofalne. Ciąg zdarzeń staje się porażającą groźbą porażki, a w konsekwencji  okrutnej klęski. 

"Tamta noc wyznaczyła nowe standardy zachowań i nowe kryteria oceny postępowania klas uprzywilejowanych w najtrudniejszych sytuacjach."

Jesteśmy świadkami przeróżnych zachowań w obliczu tragedii. Na przemian pokazuje akty odwagi i tchórzostwa. Poznajemy ludzi, którzy nie bacząc na swoje bezpieczeństwo ratują współpasażerów bez względu na ich stan, pochodzenie, majątek. Poznajemy też takich, którzy nie boją się udawać kobiety, żeby tylko znaleźć się w szalupie ratunkowej. Mój ogromny szacunek zyskała obsługa Titanica, która do ostatniej chwili dbała o los pasażerów, ich życie i przyszłość. 

Najbardziej zbulwersowała mnie niekompetentność załogi statku Californian, który choć był bezpośrednim obserwatorem katastrofy, nie dostrzegł niebezpieczeństwa. Gdyby nie ich opieszałość,nierozwaga i niedouczenie można by było ocalić setki istnień.

"Pamiętna noc" to książka, która daje wiele do myślenia. Oszczędnymi środkami wyrazu pozwala stać u boku ofiar i współodczuwać ich emocje sercem, a nie rozumem. Walter Lord wiedział, że minimalizm najbardziej zwróci uwagę i tym samym stanie się bardziej wymowny. 

Dla ciekawych, na końcu książki, została opublikowana pełna lista pasażerów i obsługi Titanica z zaznaczeniem wieku, zaokrętowania z wyróżnieniem ocalonych...

"Pamiętna noc" Walter Lord, tł. Maria Zawadzka, Agora, Warszawa 2016