"Ostatnie miesiące II wojny światowej były okresem zamętu, nieustannej przemocy, chaosu, a przede wszystkim przerażającego ludzkiego cierpienia."
W lutym 1945 roku rząd Szwecji postanowił podjąć się arcytrudnego zadania- uratowanie jak największej liczby ludzi uwięzionych w obozach koncentracyjnych. Przede wszystkim chodziło o więźniów skandynawskich ale udało się uwolnić ludzi innych narodowości w tym kilka tysięcy Polaków. Akcja ta znana jest pod nazwą Ekspedycja białych autobusów, na której czele stanął Folke Bernadotte- 50- cio latni, bratanek ówczesnego króla Gustawa V, znający języki, o ogromnym talencie organizacyjnym i posiadający fenomenalne umiejętności negocjatorskie.
Po kontrowersyjnych ale udanych rozmowach z nazistami w tym z samym Heinrichem Himmlerem można było rozpocząć szczegółowe przygotowania ekspedycji. Po więźniów przyjeżdżały pomalowane na biało autobusy z czerwonym krzyżem na dachu. Początkowo przewoziły ich do obozu Neuegamme po Hamburgiem a później do Szwecji.
Sune Persson na podstawie wielu historycznych dokumentów, prac naukowych, świadectwach i zeznaniach uczestników wydarzeń próbuje rozliczyć przebieg akcji humanitarnej, tłumaczy zachowania i drobiazgowo analizuje pojawiające się sprzeczności i zakłamania.
Oprócz opisania samej Ekspedycji, jej trudów, kolejnych pertraktacji, mozolnego posuwania się po bombardowanych terenach, autor nakreśla nam tło historyczne i polityczne. Poznajemy okupację niemiecką od strony skandynawskiej, przybliża niejednoznaczną pozycję Szwecji, jej neutralność, przedstawia także opisy negocjacji Folke Bernadotte z nazistami i usiłuje dociec czym były motywowane. Każda informacja jest dokładnie sprawdzona i skonfrontowana. W książce nie ma miejsca na niedopowiedzenia i tanią sensację. "Białe autobusy" są dopracowane co do szczegółu. Językiem chłodnym ale niezwykle obiektywnym opisuje wydarzenia, poczynania Szwedów i wynik z najważniejszego egzaminu w dziejach ludzkości...z Człowieczeństwa.
Muszę przyznać, że książka zaspokoiła w znacznym stopniu mój głód wiedzy. Zabrakło mi jedynie przytoczenia większej ilości bezpośrednich relacji osób uwolnionych i uwalniających, ich odczuć, pojawiającej się nadziei oraz pierwszych myśli i kroków już na wolności...
"Białe autobusy" to pozycja obowiązkowa dla miłośników historii, zainteresowanych II wojną światową i holokaustem, dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej.
Polecam.
Sune Persson "Białe autobusy. Pakt z Himmlerem i niezwykła akcja ratowania więźniów obozów koncentracyjnych.", tł. Zofia Kunert, PWN 2013, ISBN: 978- 83-01-17185-8
5/6
Książkę przeczytałam dzięki uprzejmości Pani Marty z wydawnictwa PWN :)))
przez
Blokotka