Matki, Pavol Rankov

Większość kobiet zgodzi się ze mną, że macierzyństwo to niesamowita przygoda, ale i jedno z najtrudniejszych zadań jakie są przed nami stawiane. Wychować dziecko na dobrego, poczciwego człowieka to nie lada zadanie. Rodzice stają w  obliczu wielu zagrożeń, które mogą spaczyć charakter potomstwa: internet, alkohol, dopalacze, narkotyki... To teraz, współcześnie... Był natomiast czas kiedy macierzyństwo było karkołomną sztuką przetrwania, a walka o życie dziecka i przedkładanie jego nad własne, było na porządku dziennym, było wartością nadrzędną. 

Końcówka wojny, wyzwolenie, Armia Czerwona, chwilowa radość, wieloletnie cierpienie, bezwarunkowa miłość. Tak w skrócie można opisać najnowszą powieść współczesnego słowackiego pisarza i laureata Literackiej Nagrody Europy Środkowej "Angelus". Pavol Rankov, bo o nim mowa, przeniósł nas w czasy gdy nowy porządek zburzył to, co było do tej pory znane i bezpieczne. Postawił swoich bohaterów przed okrutnym doświadczeniem jakim jest rosyjski łagier, komunizm, socjalizm i zmusił do podejmowania trudnych, najtrudniejszych decyzji w życiu. 

Po wyzwoleniu Czechosłowacji przez Armię Czerwoną przez kraj przetoczyła się fala zmian, począwszy od tych ustrojowych po obyczajowe, światopoglądowe. Zawirowania historii dosięgają młodziutką, naiwną, rozkochaną w radzieckim partyzancie, ciężarną Zuzanę. Przypadek sprawia, że zostaje oskarżona o zdradę, skazana i wysłana do Gułagu. Tam rodzi syna, walczy o przetrwanie dla siebie i dziecka. 

Nikomu nie trzeba tłumaczyć jak ciężkie czekało ją życie w łagrze. Katorżnicza praca przy wyrębie lasu, głodowe racje żywnościowe, niesprzyjający klimat, warunki bytowe, śmierć czyhająca na każdym kroku- z głodu, z zimna, z nieuwagi, z zazdrości... Nie bez znaczenia jest także element ludzki w postaci brutalnych nadzorców i współtowarzyszek niedoli gotowych na wiele by zdobyć szansę odwrócenia losu: manipulacja, donosicielstwo, zdrady, brutalne znęcanie fizyczne i psychiczne. W takich warunkach macierzyństwo zyskuje innego znaczenia. Jak wychować dziecko zgodnie z własnym sumieniem i pogodzić z obowiązującą propagandą? Jak przekazać wartości, w które się wierzy, tak by nie ściągnąć na siebie niebezpieczeństwa? Oprócz tego największym wyzwaniem było utrzymanie syna przy życiu. Jedzenie marnej jakości i w niewystarczającej ilości oraz widmo domu dziecka, zmusza Zuzanę do rozważenia propozycji adopcji...

Umysł człowieka ma tendencję do kłamstwa, zawsze stara się znaleźć pociechę, wyszukuje możliwości, które mogłyby się wydarzyć i nie byłyby aż tak złe, jak rzeczywistość.

Pavol Rankov choć pisze o wielkiej historii, której rany nosimy po dzień dzisiejszy, to uchronił powieść od patosu, wielkich słów. Wręcz przeciwnie prosto, po swojsku, ale z całą brutalnością i autentycznością ukazał tragedię tamtych czasów, tamtych wyborów, z którymi trzeba było żyć. Kobiecym głosem, głosem matki oddał to co w macierzyństwie najpiękniejsze- bezwarunkową miłość, która ma siłę przenosić góry, zagłuszyć ból w sercu, oddać się samotności...

 Każda rodzina ma swoje trupy w szafie, o których się nie mówi. 

"Matki" to powieść o wielu odcieniach macierzyństwa teraz współcześnie jak i kiedyś, przed siedemdziesięciu laty. Młoda ciężarna studentka opisująca losy Zuzany spotyka się z dyskryminacją. Zdaniem jej profesora nie nadaje się do nauki, do pracy. Powinna skupić się na pieluchach, zupkach, kupkach... Obserwujemy również matkę, która dla bezpieczeństwa swojego dziecka jest gotowa do zachowań wykraczających poza ramy sumienia, dobrego wychowania, a także stawiających na szali uczucie swojej córki. 

Jeśli matki przestaną walczyć o swoje dzieci, to oddalimy się od praw natury i wartości cywilizacji.

"Matki" to powieść o kobietach, które z określeniem słaba płeć nie mają nic wspólnego. Ich siła, determinacja jest godna podziwu. Gorąco zachęcam do lektury. 

"Matki" Pavol Rankov, tł. Tomasz Grabiński, Książkowe Klimaty, Wrocław 2015

Za możliwość przeczytania książki bardzo dziękuję wydawnictwu :)